Cuộc đối thoại năm mới giữa Con gái lớn Ohsawa tên Kiriyama Takako và Ngài Chủ tịch tạp chí Thực Dưỡng Katsumata Akihiko.

Theo Tạp chí Macrobiotic tại Nhật, số ra tháng 1 năm 2011

Tôi đã có buổi nói chuyện với con gái lớn của tiên sinh Ohsawa, tên Kiriyama Takako. Nhờ cậu con trai Kyoji của chị đến Ohsawa Japan liên quan đến việc kinh doanh nên mới có cuộc trò chuyện này. 

Vào buổi chiều lạnh mưa gió ngày 28 tháng 10, chị Takako đến từ Haneda bằng xe ô tô của con trai, trông chị rất duyên dáng tươi khoẻ không có chút gì mệt mỏi. Thật không thể tin được chị đã 89 tuổi.

“Rất vui khi gặp cậu. Tôi chưa bao giờ nghĩ Thực Dưỡng Macrobiotic có thể trở thành một chủ đề cộng đồng nhanh được vậy. Tôi biết ơn công sức của các cậu rất nhiều.”

Đó là câu xã giao đầu tiên của cuộc trò chuyện. Và chị đã kể nhiều kỉ niệm trong suốt 2 tiếng đồng hồ với nụ cười luôn tươi.

Là con gái lớn của tiên sinh Ohsawa  
Con gái lớn của tiên sinh Ohsawa      

Chủ tịch Katsumata (gọi tắt là Chủ tịch) …Tiên sinh Sakurazawa là một người không thể đánh giá bằng chuẩn mực thông thường. Là người con, chắc chị Takako cũng có lúc vất vả phải không ?

Takako Kiriyama (gọi tắt là Takako) … Đúng vậy. Theo ý của ông, Cha Ohsawa tốt nghiệp trường thương mại ở Kyoto, thời điểm đó Cha làm việc cho một công ty thương mại lớn ở Kobe. Cha gặp mẹ, Eiko – vợ trước của Ohsawa và là mẹ của Takako. Eiko tốt nghiệp Đại Học Ferris, có thể nói tiếng Anh và là một phụ nữ hoạt bát và Cha đã bị mẹ cuốn hút. Kết quả là chị được sinh ra, đó là câu chuyện của năm 1921. 

Chủ tịch… Tiên sinh và mẹ chị được đến Pháp ngay sau đó và chị được gửi lại ông bà phải không? (Ông bà Ryoutaro – cha ruột của Ohsawa và mẹ kế Masa. Mẹ ruột Ohsawa tên Seiko đã mất năm 1890).

Takako… Đúng vậy. Chị được gửi đến Kyoto và được nuôi dưỡng ở đó. Có một bức ảnh lúc đó, khi ấy chị chỉ là một em bé.

Chủ tịch… Sau đó Tadaichi, Nobuko và Shinichi lần lượt được sinh ra. Nhưng tiên sinh và Eiko cuối cùng lại chia tay chị nhỉ ?

Takako… Đúng vậy, và Cha đã tái hôn với cháu của bà tên là Shina Takahashi theo ép buộc quyết liệt của ông bà.

Chủ tịch… Ông bà đã phản đối cuộc hôn nhân với Eiko chị nhỉ ?

Takako…Lúc chị 7 hay 8 tuổi gì đó, cha Ohsawa – sống ở Nakano, chị và bà ở đó một thời gian. Khi đó Shina đã là vợ của cha. Mẹ Eiko thì sau khi chia tay cha đã trở về nhà cha mẹ Shinmaruko và sinh sống ở đó. Tadaichi và Nobuko thì còn bé nên sống ở Nakano cùng với mẹ kế Shina. Không bao lâu sau, chị trở về Kyoto để vào cấp 1. Sau đó Tadaichi về với mẹ Eiko, Shina qua về Kyoto để chăm sóc ông bà…. Một tháng một lần Cha Ohsawa đến Kyoto để diễn thuyết. Mọi người tập trung ăn uống tại một cửa hàng tên là Shirakiya, và Shina được gọi đến đó, …như để hoàn thành nhiệm vụ (cười). Lúc ấy chị đã không hiểu nhưng giờ thì hiểu rõ hơn.

Chủ tịch… Ý chị là bà Shina đã chăm sóc ông bà ?

Takako… Vì vậy cha Ohsawa có gửi chi phí sinh hoạt nhưng cuộc sống Shina cũng đáng thương lắm. Nếu nói về mối quan hệ vợ chồng thì có thể ví như Misohitomoji – bài thơ Đoản ca (loại thơ ngắn của Nhật 5-7-5-7-7). Shina nghe theo cha Ohsawa, rồi vừa may vá vừa cố gắng tự tu chỉnh mình.

Chủ tịch … Ý chị là bà Shina vừa làm, vừa chăm sóc ông bà, và vừa nghĩ đến Tiên sinh ?

Takako …  Bà mong đợi những dịp Ohsawa đến Kyoto. Mà chị không hiểu sao mình là con mà không được có ở nơi gặp đó (cười).    

Ấn tượng về cha Ohsawa       

Chủ tịch … Khi chị khoảng 10 tuổi, không phải tiên sinh hầu như ở nước ngoài sao? 

Takako … Vâng đúng rồi. Nhưng thỉnh thoảng cũng có gặp, kiểu như những cuộc gặp ngắn.

Chủ tịch … Lúc ấy cha vẫn còn trẻ, chị có kỉ niệm như nào với cha nhỉ ?

Takako … Quả thật toàn sợ (cười). Dưa hấu dù có nhiều đi nữa thì mình cũng không được ăn nhiều. Thỉnh thoảng chị được bảo tương tự vậy nhưng mà chị đã chẳng hiểu (cười).

Chủ tịch … Quả nhiên, nói gì thì nói vì tiên sinh là người sống khắp nơi trên thế giới nhỉ ? Có một lá thư tay tiên sinh viết cho Tadashi nhỉ. Giọng văn kiểu trịnh trọng「Nhiều thanh niên theo cha dốc hết sức làm việc, con thì sao ?」   

Takako … A, vậy à ? (ngạc nhiên). Chị cứ nghĩ cha Ohsawa lạnh lùng với người trong gia đình (cười).

Chủ tịch … Khi sống chung với tiên sinh tại Ooiso, tiên sinh đã chỉ dẫn em về Thực dưỡng. Như tiên sinh là người suốt đời làm việc để truyền bá Thực dưỡng cho thế giới, nên khi em có duyên được làm đệ tử thì em nghĩ Tiên sinh cũng rất mong muốn em cũng sẽ làm như vậy.

Takako … Đối với chị, lúc nào cũng thấy kỳ lạ là tại sao không hướng dẫn Tadaichi hay Shinichi thành đệ tử, có lẽ cha đã có dự tính như em nói.

Hình tư liệu có về gia đình Osawa năm 1921. Từ phải sang ông Ryoutaro, Cha Ohsawa, bà Masa và bé Tadako, mẹ Eiko, người giúp việc.
Hình tư liệu có về gia đình Osawa năm 1921. Từ phải sang ông Ryoutaro, Cha Ohsawa, bà Masa và bé Tadako, mẹ Eiko, người giúp việc.

Con đường học tập và cái chết của bà.       

Takako …Năm 1939 khi chị tốt nghiệm Trường Nữ Sinh Trung Học Phổ Thông Kyoto, Cha Ohsawa đến trước mặt chị và lệnh “Phải vào trường đại học y Tokyo Yoshioka Yayoi”. Đến khi tốt nghiệp mới nói thì không thể kịp. Thời đó, từ đầu năm cuối phổ thông nếu không học luyện thi đại học thì không thể đậu trường đó.

Chủ tịch … Tóm lại là bắt học bác sỹ đúng không?

Takako … Đúng rồi. Chắc cha nghĩ có thể chị có thể giúp được ông nếu là bác sỹ. Vì chị nói mình không thể đụng đến cơ thể người, nên cha bắt chị học Trường Đại Học Tokyo Kasei Gakuin do bạn của cha là cô Oe Sumi thành lập, cuối cùng chị cũng học trường này.

Chủ tịch … Lúc 23 tuổi lần đầu em gặp tiên sinh và tham gia Hiệp hội Thực dưỡng. Thời đó có Nguyệt san tên là “Thế giới mới”, có lần bị tiên sinh ra lệnh “Cái này gửi tạp chí đi”, em chả biết phải làm gì. Không biết chỗ nào đánh máy, nhà in ở đâu mà cũng chẳng có giải thích gì. Tuy không phải lúc nào cũng như thế, trước đó thì hiền hoà. Tiên sinh chỉ dạy rất nhiều, hiếm có người thầy tốt đến như vậy và còn nghĩ sẽ chỉ theo một mình tiên sinh mà thôi. Thế mà sau đó thì trở nên khó tính, nếu em mà nói không thể thì sẽ nhận cơn lôi đình và sẽ bị nói “Chỉ vì không muốn nên không làm được, một khi đã muốn thì không chuyện gì làm không được” (cười). Nên em hiểu được cách đối xử với Takako cũng hoàn toàn giống vậy.

Takako … Lúc đó chị cũng trình bày nếu phải đi học y thì chị muốn đi học trường đại học y dành cho nữ ở Osaka, nhưng Cha cũng nói không được. Chị nói vậy vì muốn được ở gần bà và chăm sóc bà. Đúng thời điểm đó thì điều kinh khủng ập đến, Chiến tranh …Bị chia cách với gia đình thật khủng khiếp. Lúc cả nhà ở hội Thực dưỡng ở Tamura, tết năm đó Cha, Mẹ, Tadaichi, Shinichi đi trược tuyết, Cha gọi chị cùng đến đi cùng. Tuy nhiên chị chỉ nghỉ được thời gian ngắn, và muốn đến nhà bà nên đã cương quyết từ chối, thế là bị mắng “Mày muốn làm thì làm”, năm đó là 1941 chiến tranh đã bắt đầu. Năm 1944 người chị yêu thương nhất là bà mất.

Những hình ảnh Takako còn lưu giữ
Những hình ảnh Takako còn lưu giữ

Giúp việc tại bệnh viện Mizuho, sau đó kết hôn, sinh con.       

Chủ tịch … Chị Takako lúc nhỏ chắc sống với bà lâu phải không?

Takako … Ừm, chị sống với bà đến 24 tuổi. Chị thật sự biết ơn bà rất nhiều, bà đã hy sinh rất nhiều để nuôi dưỡng chị.

Chủ tịch … Em có nghe Takako có thời gian giúp việc tại bệnh viện Mizuho (Tiền thân của Hiệp hội Thực dưỡng), lúc đó là bao nhiêu tuổi ?

Takako …19, 20 tuổi.

Chủ tịch … Lúc đó Takako sống trong bệnh viện luôn phải không ?

Takako … Đúng rồi. Nhưng chị sử dụng tên khác, tên Sasaki. Sasaki là tên trước khi kết hôn của bà chị.

Chủ tịch … Như vậy mọi người sống cùng không biết sự thật về Takako đúng không ?

Takako … Đúng vậy. Vì nếu biết thì dễ sinh ra thêm dòm ngó, bàn tán từ người chung quanh. Đây cũng là cách làm có phần “lạnh lùng” của Cha (cười).

Chủ tịch …Không phải lạnh lùng mà kỹ tính chứ. 

Takako … Mọi người từ khắp nước đến, những người trẻ ở lại sống, một số người nghỉ dưỡng ở tầng 2, giống như nhập viện thời nay.

Chủ tịch … Nếu vậy chắc Takako suốt ngày giúp Cha công việc nhỉ.

Takako … Đúng là vậy, ở đó cũng có người mất. Lúc đó chị nghỉ chắc nghiên cứu chưa thành công…, chị biết gia đình cũng người mất …

Chủ tịch … Trong thời gian giúp việc tại đây, Takako có thân với ai không ?

Takako … Chị thân thiết với Morihara Taeko. Taeko là con dâu nhà Kiriyama. Chắc vì muốn trở thành chị em với Taeko nên chị cũng làm dâu nhà đó (cười). Hai ông chồng là anh em thì chúng tôi cũng trở nên chị em (cười). Lúc đó chồng chị là Kiriyama Shungen làm việc cho công ty đường sắt Nam Mãn Châu nên ở Thẩm Dương, chị cũng sang Thẩm Dương. Lúc đó là tháng 4 năm 1945. Sau đó tháng 5 chồng nhập ngũ, chị ở lại Mãn Châu một mình. Lúc đó chị 24 tuổi.

Chủ tịch … Cũng là năm kết thúc chiến tranh nhỉ?

Takako … Đúng vậy, tháng 7, tháng 8 năm đó chiến tranh kết thúc.

Chủ tịch …Thời điểm đó những người ở Mãn Châu quay về nước rất là khó khăn phải không ?

Takako … Thời điểm đó đúng là khổ sở vô cùng. Chồng chưa quay về, chị chỉ một mình, những gia đình Nhật khác thì khép kín, nên chị hoàn toàn bị cô độc. Lúc đó người Nga bắt đầu tràn vào, ngày càng rối rắm lên. Mọi người sống tập trung tại tầng 3 công ty đường sắt, lấy cây lót đường sắt chặn lại để không thể leo lên. Lúc đó là tháng 8 năm 1945, tháng 9 chồng chị trở về với tình trạng kiệt quệ. Sau đó hai vợ chồng tiếp tục sống ở Mãn Châu 1 năm vì chồng chị dạy việc lại cho công nhân bản địa. Tháng 10 năm 1946 chị trở về Nhật. Thời điểm đó thật sự vất vả để có thể trở về Nhật. Rồi tháng 12 năm 1946 chị sinh bé gái Masako. Giờ nó cũng 63 tuổi rồi, làm giáo viên Toán.

Chủ tịch … Nhờ quen thân với người trong hội Thực dưỡng mà có duyên về làm dâu nhà Kiriyama nhỉ ?

Takako … Thật sự là duyên kỳ diệu.

Cảm nghĩ về thực dưỡng ngày nay       

Chủ tịch … Ngày nay chắc Takako được nghe đâu đó về tình hình thực dưỡng hiện nay, Takako có cảm nghĩ gì không?

Takako … Thật tình đến hôm nay chị vẫn giữ cách suy nghĩ riêng của mình, nói vậy có vẻ ngoan cố nhưng chị vẫn sống thọ hơn người khác đấy chứ. Mặc dù bị Cha nói nhưng chị vẫn giữ lập trường của mình.

Chủ tịch … Em cũng 70 tuổi, Takako lớn hơn em.

Takako … Con trai Kyoji khi học tiểu học có lần bỏ muối vào bình trà, nó còn la chị đấy (cười).

Kyouji …Mẹ bắt ăn cơm lứt, cá khô, còn bỏ muối vào trà nữa (cười).

Chủ tịch …Em cũng làm cơm hộp cho 3 con bằng cơm lứt suốt, giờ chúng nó cũng đã hơn 40 tuổi. Giờ mà kêu chúng nó ăn cơm lứt chắc mặt không vui rồi (cười)

Kyouji … Nhưng gần đây mẹ em lại cảm thấy ngon. Chắc khoảng 2 năm trước nhỉ, em và mẹ cùng đi ăn nhà hàng Thực dưỡng.

Takako …Nhà hàng ở Fukuoka nhỉ. Con gái chị lại có quan tâm hơn, nó còn đọc sách về Thực dưỡng.

Chủ tịch … Thật tình em cũng không tin được là mình đã tham gia Hiệp hội Thực dưỡng 47 năm trước. Lúc đó em có người quen, bị vào bệnh viện tâm thần vì bắt đầu ăn cơm lứt, gia đình nghi bị giáo phái kỳ lạ dụ dỗ. Những người bạn đôi khi cũng có cái nhìn tương tự.

Takako … Đúng là nhờ mọi người mà tiếp tục đến ngày nay. Thật sự là đáng mừng. Tuy nhiên con cháu trong nhà không ai ăn Thực dưỡng (cười). Chắc đấy là khuyết điểm của Cha.

Thông điệp gửi đến người cha quá cố

Phòng biên tập …Nếu tiên sinh Osawa còn sống thì cô muốn gửi thông điệp gì không ?

Takako …Bản thân cô có thể hiểu được suy nghĩ của Cha tuy nhiên chẳng phải Cha đã tách ra khỏi gia đình. Không giao tiếp với bất kỳ đứa con nào, một mình ở trong khách sạn nghiên cứu, cũng không về thăm gia đình. Đấy chẳng phải là suy nghĩ lệch lạc sao. Chính vì vậy không có được những việc của người Cha phải làm. Đôi khi chỉ về nhà nói mỗi chữ “Wa~” (cười). Tuy nhiên cô nghĩ tinh thần nhận được từ Cha thì tốt.

Phòng biên tập …Cô cảm nhận thế nào khi có người cha như tiên sinh ?

Takako  …Nói chung cô nghĩ là tốt tuy nhiên cô chỉ muốn được tiếp xúc với Cha nhiều hơn.

Chủ tịch  …Chúng tôi là đệ tử của tiên sinh cũng nghĩ vậy. Nếu được tiên sinh cần thông cảm, quan tâm hết thì tốt nhỉ. Đúng là khó tính. Lời nói của tiên sinh không giống như lời nói bình thường, nó đâm thẳng vào đáy lòng. Ví dụ như có lần bị nói “Nếu mày thật sự muốn trở nên tốt cho thế giới này thì ngoài cách chết đi ngay lập tức chứ không có cách nào khác” (cười), làm mình mất ngủ 2, 3 ngày.

Takako …Tuy hai Cha con khác thường nhưng cô nghĩ tốt khi là con của Cha.

Chủ tịch …Suy nghĩ về Âm Dương của tiên sinh lan truyền khắp thế giới, điều đó là quan trọng nhất cho lịch sử của loài người sau này. Tôi nghĩ tiên sinh đã suốt đời mong muốn truyền đạt điều đó cho càng nhiều người càng tốt. Tuy nhiên ở khía cạnh khác, điều đó làm cho gia đình và đặt biệt là con trưởng Takako phải vất vả nhiều.

Takako …Đúng là vất vả thật. Tuy nhiên, chị nghĩ sự vất vả đó thật sự góp phần để có ngày hôm nay.

Kết thục đối thoại

Takako …Nhờ đời mà mình được sống thọ nên hôm nay mới có cơ hội đối thoại này, thật sự rất vui và rất cảm ơn. Chị đã nghĩ không có cơ hội như thế này, không còn cơ hội để nói về Cha lần nữa (cười)

Chủ tịch …Em nghĩ tiên sinh là người mà trong lịch sử sau này sẽ còn được viết về nhiều. Tiên sinh từ mấy thập niên trước đã nhìn thấy được những bất cập trong xã hội hiện tại, và đưa ra cách cải thiện, chính vì thế mới phổ biến ra toàn thế giời. Nếu không có địa vị và tài chính thì chắc cũng không làm được tuy nhiên sẽ không có người thứ hai. Được theo tiên sinh tuy có 3 năm nhưng cũng đủ duyên với em. Là con trưởng của tiên sinh thì chị Takako cũng nên bỏ cái nhìn nghiêm khắc (cười)

Takako  …Thật sự rất cảm ơn mọi người

[Kiriyama Takako] Sinh năm 1921, là con gái lớn của Sakurazawa Yukikazu (Ohsawa), từ nhỏ được gửi sống với bà ở Kyoto. Năm 1945 nhờ duyên với Hội Thực Dưỡng, về làm dâu nhà Kiriyama, có 3 người con. Hiện 89 tuổi, sống tại Fukuoka.

Thanh Nhi dịch
nguồn yinfield.sakura.ne.jp